OUTROS EXERCICIOS PRÁCTICOS

Para alumnos de 2º curso de bacharelato:

Valor dos bens desamortizados durante o século XIX en España

(en millóns de reais)

* Non se inclúe o vendido durante o trienio liberal, que segundo J. Fontana ascendeu a 100 millóns de reais.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Contextualización histórica: a desamortización consistiu en sacar os bens amortizados –en estado de baixa ou nula produtividade- de dita situación e poñelos en mans de quen, teóricamente, lles fosen a sacar rendimento. A mentalidade liberal (A. Smith) non concebía que uns bens –a terra sobre todo- estivesen en mans de quen non os fixesen rendibles. Non esquezamos, por outra parte, as ideas fisiocráticas dos ilustrados, que agora están en condicións de levar a cabo os liberais. Os diversos períodos ós que se refire a táboa estatística son dende a etapa ilustrada de Godoy ata finais do século XIX. Mendizábal, ministro durante varios anos en plena guerra carlista (1833-39) comprende que é necesario sacar as terras e outros bens das “mans mortas”, é dicir, da Igrexa, e vendelas a quen as quixese poñer en valor. A Igrexa non era unha institución con mentalidade liberal, senón feudal.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Antecedentes: xa durante o período das Cortes de Cádiz se lexislou neste sentido. Ademais de suprimir os señoríos xurisdicionais, abolir a Inquisición, etc., lexislouse sacando á venda pública os bens que non desen os rendementos esperados dende un punto de vista liberal.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Se nos fixamos nos datos vemos a gran propiedade da Igrexa, que supera con moito as demais magnitudes. Mendizábal viu que os recursos que se podían obter da venda de bens desamortizados poderían financiar a guerra carlista, como así foi. O proceso seguido consistiu en exclaustrar ós monxes, declarar bens nacionais as propiedades da Igrexa regular, poñelos en pública subasta e obter as cantidades sinaladas na táboa, que foron aportadas, fundamentalmente, por quen podía: a clase adiñeirada ou burguesa. Véxase tamén a importancia do valor dos bens desamortizados dos concellos dende 1858. O papel da Igrexa, non obstante, como gran propietaria durante o Antigo Réxime, queda patente.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->A fonte é historiográfica, pois se trata duns datos obtidos a partir de estudos de diferentes historiadores.

Para alumnos de 2º curso de bacharelato: TRES MILITARES DO SÉCULO XIX EN ESPAÑA

 O réxime da Restauración no século XX: os síntomas do seu final:(2º curso de bacharelato) O seguinte resumo pretende AXUDAR ÓS ALUMNOS A COMPRENDER o cambio producido na segunda parte do réxime da Restauración (primeiras décadas do século XX). -         Os problemas de España estaban irresoltos: atraso industrial, maioría de poboación agraria, inxusto reparto da riqueza, analfabetismo, depauperación…-         A estabilidade do réxime non servira para dar solución ós problemas máis urxentes: modernización do exército, recuperación trala perda de Cuba, reclamacións obreiras..-         Unha das primeiras mostras da debilidade do réxime se dá no cumio do poder: os partidos dinásticos (liberais e conservadores) divídense en tendencias ó desaparecer os persoeiros que os mantiñan unidos. Maura e Canalejas, importantes estadistas, non son quen de manter a unha clase dirixente que aspira a disputar o poder ós seus líderes. (A: ver B).-         A aceptación polo Goberno da Lei de Xurisdicións (1906), esixida por un sector do exército, significou unha claudicación e unha falta de respecto á división de poderes clásica do liberalismo (as ofensas ó exército, as acusacións de atentar contra a unidade de España e outros considerados delitos serán xuzgados por tribunais militares). En realidade, o papel en segundo plano do exército durante a primeira parte do réxime da Restauración rachábase.-         A semana tráxica de Barcelona (1909) é o resultado dunha protesta obreira contra a guerra que España mantiña en Marruecos pola posesión de dito territorio, que se decidira na Conferencia de Algeciras en 1906: as clases humildes non estaban despostas a enviar ós seus fillos á guerra para defender os intereses económicos da oligarquía, o que quere dicir que o movemento obreiro está en alza e que o clima imperialista tamén existiu en España.-         Dase a chamada ruptura do pacto de El Pardo, polo que os partidos hexemónicos poñíanse de acordo para sucederse no poder mediante o falseamento electoral. (B: ver A).-         A folga xeral revolucionaria de 1917 (ano do triunfo da revolución obreira en Rusia) é unha resposta dos sindicatos e partidos obreiros (Partido Socialista Obrero Español) á situación de desabastecemento que sufría España e, polo tanto, ó encarecemento dos prezos dos produtos de primeira necesidade, mentres grandes industriais e banqueiros engordaban os seus beneficios ó subministrar produtos e servizos os países belixerantes na guerra mundial (1914-18).-         A formación de Xuntas de Defensa por parte dalgúns militares, forzando a legalidade, que prohíbe ás organizacións militares, é unha mostra máis de que o exército non está disposto a seguir subordinado ó poder civil.-         A Asemblea de Parlamentarios en Barcelona, reuníndose algúns deles ó marxe do Parlamento legalmente constituído, é unha mostra do descontento nalgunhas rexións de España e da falta de respecto á legalidade.-         A dexeneración da orde pública se manifesta nos últimos anos da década do dez e os primeiros do vinte co pistolerismo: contratación de pistoleiros a soldo por parte de empresarios para contrarrestar a violencia practicada por algunhas organizacións obreiras (particularmente a Confederación Nacional del Trabajo, fundada pouco antes, de tendencia anarquista). -         1923: golpe de Estado de Primo de Rivera, que volve á tradición golpista do exército característica do século XIX… pero agora despois dun longo réxime que parecía ter superado este fenómeno…. Remata o réxime da Restauración, pero non a monarquía de Alfonso XIII (ver o esquema explicado en clase).