Este martes 9 de maio viñeron ata o noso centro Carme Toba Trillo (natural de Muxía, A Costa da Morte, membro de Apatrigal, Asociación para a Defensa do Patrimonio Galego) e Suso Verao (natural de Sober, ex director e ex profesor do IES Río Cabe). Ambos ofrecéronnos unhas charlas que resultaron do máis entretidas e interesantes para o alumnado de 3ª ESO e profesorado que puidemos asistir. Ditas charlas están dentro do Plan Proxecta “Alvarizas, un ben singular da Ribeira Sacra” no que o alumnado de 3ºESO segue a traballar.

Comezou Suso Verao falándonos da ruta “Alvarizas e colados desde a Adega Cividade”, en Barantes (Sober), que abriron e manteñen entre el e seu irmán Xosé Ramón. Nela podemos ver as transformacións dos antigos agros en piñeirais, un castro, colados, petróglifos e varias alvarizas. 

Carme Toba Trillo comezou explicándonos a importancia que teñen as abellas, como na prehistoria xa se recolectaba mel directamente da natureza e como os romanos foron quenes introduciron na Península o traballo coas colmeas. Falounos das distintas casas que poden ter as abellas (covos, cortizos, trobos, lacenas) e dos materiais dos que están feitas (barro, cortiza, madeira, pedra, vimbio, pizarra…) o que demostra como o home sempre se adaptou aos recursos que lle brindaba o medio natural. Tamén nos explicou os diferentes tipos de alvarizas: as lineais da Costa da Morte (que tamén se dan en Irlanda, Inglaterra ou na Bretaña francesa), as redondas da Ribeira Sacra, O Courel e Os Ancares; as de tipo torre (talameiros) en Asturias, ou as colgantes de China. Sorprendeulle  moito ao alumnado, entre outras moitas cousas, a existencia das lacenas da Costa da Morte e do norte de Pontevedra e o feito de que se lles selara a entrada con bostade vaca; tamén a forma dos talameiros en Asturias ou as alvarizas colgantes en China, así como as numerosas propiedades do mel para curar diversas doenzas.

Moitas grazas Carme Toba Trillo e Suso Verao por ter vido ata o noso centro. As vosas explicacións axudáronnos a entender un pouquiño máis o valor que ten o noso patrimonio e a necesidade de, entre todos, conservalo e protexelo.

Este xoves 30 de marzo os alumnos/as de 3º ESO realizaron unha nova actividade relacionada co Plan Proxecta no que están a traballar este curso, Alvarizas, un ben singular da Ribeira Sacra. Desta vez, a actividade consistiu nunha excursión ao concello de Nogueira de Ramuín (Ourense) para visitar a alvariza de O Vello, o mirador Pé do Home, a sala de envasado de Melsacra, situada en Luintra, e sentarnos no Mellor Banco da Ribeira Sacra.

O traxecto ata alí foi longo pero compensouno con creces a paisaxe tan fermosa que puidemos observar nesa parte da Ribeira Sacra. Tras unha pequena ruta de sendeirismo chegamos ao mirador Pé do Home e, un pouquiño máis abaixo, máis preto do río Sil, á alvariza de O Vello. Asombrounos o seu grande tamaño. Alí Alfonso, o noso guía, explicounos un pouquiño da súa historia e, tamén, que é un cortizo (había un dentro da alvariza). Regresamos ao autobús e desprazámonos ata Luintra para visitar a sala de envasado Melsacra, donde Alfonso nos explicou que son as celdillas, as láminas, como saca o mel, tipos de mel… Rematamos a xornada cunha degustación dalgúns dos distintos tipos de mel que elabora Melsacra: mel de castaño, de améndoas, de noces, de xenxibre, e con sabor a café. Dámos fe de que todas estaban moi ricas!

     Agradecemos, de novo, a Alfonso Iglesias, apicultor da zona de Ourense, ternos acompañado na ruta de sendeirismo ata a alvariza do Vello e o mirador Pé do Home, e ensinado a sala de envasado de Melsacra. Unha xornada do máis interesante!

Podes ver máis fotos na Galería

Este luns 13 de febreiro tivo lugar a primeira das charlas relacionada co Plan Proxecta no que o alumnado de 3ºESO está a traballar, que neste curso trata sobre as alvarizas que temos na Ribeira Sacra. O relator foi Alfonso Iglesias, apicultor da zona de Ourense, gran coñecedor do mundo das abellas. A charla comezou cunha introdución sobre a historia das alvarizas en Galicia para centrarse despois na apicultura. Aspectos como que é unha alvariza, para que se construían, material, formas, etc. quedáronos claros. Tamén aprendemos como é o ciclo de vida das abellas, como se organizan nunha colmea, como distinguir un zángano dunha obreira e dunha raíña, que produtos nos proporcionan as abellas, cal é o seu papel na polinización, como lles afecta o cambio climático ou a presenza de velutinas, etc.

Foi unha charla do máis interesante e amena que conseguiu manter ao alumnado súper-atento en todo momento… e tomando apuntes!. Está claro que se nos fixo curta!

Agradecemos a Alfonso Iglesias a súa presenza no noso centro. Esperamos velo de novo nunhas semanas cando fagamos a excursión á alvariza de O Vello, no concello de Nogueira de Ramuín. Moitas grazas!

O pasado xoves, 9 de febreiro, os dous grupos de 2° da ESO do noso centro saíron a percorrer as rúas do Monforte medieval, acompañados polos seus profesores Juan, Iria e Laura,  da man dunha guía turística que lles ensinou os recunchos máis peculiares e as historias máis curiosas do medievo monfortino. Tamén lles chegou o tempo para subir ata o máis alto da Torre da Homenaxe e aproveitar o bo tempo para desfrutar dun punto de vista diferente da nosa cidade.

Este luns 21 de febreiro, os alumnos/as de 3ºESO desprazáronse ata a parroquia de Santiago de Gundivós, no concello de Sober, para coñecer de primeira man por que a esta parroquia se lle chama “terra de cacharreiros”. Esta visita (que realizamos en dúas quendas: un grupo pola mañá e outro pola tarde) é unha nova actividade que se enmarca no Plan Proxecta Patrimonio Etnográfico da Ribeira Sacra, no que os noso alumnado está a traballar.

Desprazámonos ata Gundivós cun claro obxectivo: coñecer as características tan peculiares da súa olería e que fan que as pezas que alí se elaboran sexan únicas. A nosa curiosidade pronto tivo reposta. E nisto moito lle temos que agradecer a Elías González, un rapaz novo que no seu día arriscou e apostou por seguir coa tradición na elaboración dos cacharros ata converter a súa Rectoral nun centro de referencia da olería tradicional. Elías explicounos de onde provén o barro que usa para elaborar as pezas (das chamadas “veigas”), a técnica que utiliza (torno baixo ou lento), como se elaboran as pezas, en que consiste o método de churros (especial en Gundivós), os distintos tipos de cacharros (desde as pezas de bodega como os xarros, ámboas ou escurrecubas, ata outras como os meleiros, chocolateiras, braseiros, boleiros, barreñóns, sacaleites, etc); cal é a súa decoración típica (bigotes, bincos, liñas discontinuas, rectas ou en forma de ondas), as distintas partes dun xarro (orellas, barriga, biqueira), o combustible empregado para cocer os cacharros no forno (a carqueixa), como se lle dá esa cor negra opaca por fóra e brillante por dentro tan característica (queimando a peza e botándolle resina ou pez no interior), etc.

 A verdade é que foi unha visita do máis produtiva: aprendemos e pasámolo moi ben. E iso sempre é bo. Agradecemos a Elías González a súa paciencia e explicacións. Grazas a el coñecemos un pouquiño máis o patrimonio tan rico que temos na nosa contorna.  

O alumnos de 1º de  Bac asistiron a unha xornada sobre a nova lei 8/2021 sobre persoas con discapacidade , vixente dende setembro de 2021,para acercar os alumnos-as á extensión de dereitos humanos. Os altofalantes foron as personalidades xudiciais de Monforte de Lemos: o notario, o fiscal, a xuíza do xulgado de Monforte, e a avogada e profesora da UNED , Mª José González.

A nova lei é unha autentica revolución, que rompe coa tradición que arranca do s. XVIII, onde “os capaces” tutelaban e limitan a liberdade e a dignidade das persoas afectadas, ás veces ocultando intereses espureos  . A nova lei adecúa as leis españolas  á Convención Internacional sobre dereitos das persoas con discapacidade de Nova Iorque de 2006. A nova lei fundaméntase no respecto á dignidade, á liberdade e á vontade da persoa , ela toma as decisións e  nunca perde os seus dereitos, desaparecendo o término e proceso xurídico de “incapacidade legal”.

Desaparecen a tutela e a patria potestade sobre os maiores de idade,e a prodigalidade ( que familiares ou titores, en defensa de seus interese persoais,  denuncien que o pródigo malgasta o seu caudal con lixeireza, impedíndolle  gastar o seu patrimonio en liberdade e impoñéndolle curatela  xudicial ou que o mesmo veto).

As novas figuras xurídicas son a curatela ( asistencial, ou excepcional de representación) para ámbitos  determinados, (médicos, asuntos bancarios, asistenciais...) , o defensor xudicial ( en caso de conflito entre a persoa e  quen lle axuda), o gardador de feito,a prioridade das medidas voluntarias que a persoa pode  solicitar con anticipación  (ex:  ó principio da súa enfermidade de alzheimer) , a revisión periódicas por xuíces  das medidas de apoio no prazo máximo de 3 anos.

Tamén se informou que o cidadán se poderá dirixir a fiscalía para solicitar os apoios necesarios para desfrute dos seus dereitos en apoio as súa discapacidade.

Así mesmo os xuíces españois terán un prazo máximo de 3 anos para revisar todos as sentencias de incapacidade xurídica anteriores a setembro de 2021.

Este mércores 13 de outubro o alumnado do Ciclo de Turismo e da ESA fixo unha interesante visita aos pobos asolagados polo encoro de Belesar. Unha aproximación a un drama vivido no mes de xaneiro de 1963 polas xentes que vivían nas beiras do río Miño, entre Portomarín, a poboación máis importante das asolagadas, e o muro da presa en terras de Chantada.

Fixemos un percorrido a pé dende o antigo Portomarín ata A Ferreiroá, unha aldea situada a 2 quilómetros río abaixo e que se conserva en moi bó estado. ademais tamén foi escenario de películas e curtos coma Krebinsky. Desfrutamos da paisaxe e da natureza, achegándonos á súa historia, á vida das súas xentes e ao trauma  dun desaloxo á forza, contra o que non cabía oposición nin resistencia.

 Despois de volver a pé ao punto de partida, coñecemos o novo Portomarín ao que se trasladaron algúns dos elementos máis salientables da vila asolagada. Chama especialmente a atención a igrexa de San Nicolás, magnífico exemplo de templo-fortaleza románico.

O pasado xoves 22 de outubro, arredor das 19.00h, os nosos alumnos/as de bacharelato de nocturno asistiron á videoconferencia “Cambio estacional de hora e fuso horario de España”, organizada pola Real Academia Galega de Ciencias e a Deputación de Pontevedra. O relator foi o coñecido divulgador científico Jorge Mira Pérez, profesor de Física da USC e posuidor dun curriculum impresionante cheo de premios e distincións pola súa carreira profesional. El é un dos once expertos que no ano 2018 nomeou o goberno para estudar a reforma da hora oficial. O obxectivo da charla era, precisamente, desmontar algúns dos mitos que xiran arredor do cambio estacional de hora e o debate sobre o fuso horario marcado oficialmente en España, e axudarnos, ademáis, a entender un pouquiño mellor os inconvenientes que pode ter suprimir o actual cambio de hora e quedarnos cun horario só.

 Pero, que é mellor: quedarnos co horario de verán todo o ano, ou quedarnos co do inverno? Ou é mellor non modificar nada e seguir co cambio estacional de hora?...  A esta e outras preguntas respondeu Jorge mira nesta charla. De momento, esta fin de semana seguiremos retrasando o reloxo 1 hora….

 Premendo na seguinte ligazón pódese visualizar o vídeo completo da videoconferencia

https://youtu.be/-639KDDjhVs

     O pasado luns 25 de maio tivemos tres microcharlas por videoconferencia relacionadas co Plan Proxecta no que os nosos alumnos/as de 3ºESO están traballando.

      O noso primeiro convidado foi Pablo Blanco, profesor e director do Colexio dos Escolapios. Explicounos que son as monteas e que función tiñan. Desde a conexión do seu móbil ensinounos as tres monteas que hai nese centro: unha debaixo da escaleira monumental e dúas no claustro, que datan da primeira fase da construción do edificio, a principios s.XVII.

      A segunda convidada foi Yolanda Gómez, restauradora, e unha das socias da empresa Crea Restauración que foi a encargada, precisamente, da restauración das pinturas murais da igrexa de Santa María de Nogueira (obxecto do noso estudio); por este traballo foi finalista do premio internacional de restauración Arpa, en Valladolid, o ano pasado. Entre outras cousas, quedounos claro o traballo tan minucioso e laborioso que require a restauración dunhas pinturas murais: comeza coa realización de estudos previos e catas no encalado; a continuación o desencalado (quitar a cal que cubre as pinturas, que se realiza con pequenos cinceis de precisión e bisturí) e o recheo dos ocos entre o morteiro e a parede; finalmente, procédese á limpeza das pinturas cunha esponxa. No caso da igrexa de Nogueira do Miño a restauración durou…5 anos!!! (desde o 2012 ata o 2017)

      E o noso derradeiro convidado é Jorge Mira, catedrático de electromagnetismo e profesor de Física na USC. É un recoñecido investigador e divulgador científico galego, que ten un curriculum impresionante con numerosos premios e distincións pola súa traxectoria profesional. Colabora en xornais, na radio, na televisión galega (programa Coma un allo), dirixe o Programa Conciencia (programa de divulgación científica que cada ano trae á cidade de Santiago a científicos que recibiron un premio Nobel), escribe libros… Ademais é un dos 11 expertos nomeados polo Goberno para o estudo do cambio de hora, e coordina o estudo “Predico” que trata de predecir a evolución e propagación da pandemia do Covid-19 e a súa incidencia e posibles rebrotes. El foi o encargado de facernos reflexionar un pouquiño sobre a relación coronavirus-medioambiente-contaminación, de ver os efectos positivos que a pandemia tivo sobre a contaminación, pero tamén do efímero destes efectos xa que coa desescalada vólvese a potenciar o uso do vehículo particular, ou a pouca concienciación á hora de desfacerse das mascarillas e guantes que usamos para protexernos do virus, produtos que están enchendo as rúas, e xa son considerados como os novos contaminates.

  Foron tres microcharlas moi interesantes. Só nos queda agradecer aos convidados a súa presencia e as súas explicacións que nos axudaron a comprender mellor que é unha montea e para que se utilizaba; en que consiste o meticuloso proceso de restauración dunhas pinturas murais; e como o coronavirus é só unha paréntese no proceso de contaminación pero que para nada suporá un freo ao cambio climático.

  Moita grazas Pablo Blanco, Yolanda Gómez e Jorge Mira!!

No día de onte, 19 de maio, no Río Cabe tivemos a nosa primeira excursión virtual, unha actividade encadrada dentro do Plan Proxecta que os nosos alumnos de 3ºESO están a desenvolver.

O noso destino era Santa María de Nogueira, unha pequena parroquia do concello de Chantada. Esta excursión estaba prevista para o 17 de abril pero por razóns obvias (o coronavirus!!!!) non se puido realizar. Pero como non hai pandemia que nos free, decidimos facela igual (iso si, dunha forma un tanto diferente). “Saimos” do IES Río Cabe ás 11.50; durante o traxecto Monforte-Nogueira puidemos observar a marabillosa paisaxe que hai neste lado da Ribeira Sacra, o espectacular meandro que describe o río Miño no Cabo do Mundo, así como o cultivo en bancais nas ladeiras das montañas.

Xa en Nogueira visitamos a súa igrexa, Santa María de Nogueira, coñecida como a Capela Sixtina galega polas pinturas renacentistas que decoran os seus muros interiores (muro norte, muro sur e arco de triunfo), datadas do último cuarto do século XVI, e atribuidas a un autor coñecido como o Mestre de Nogueira (do que tamén hai constancia que traballou na decoración da igrexa monfortina de Ribas Altas). Analizamos o exterior desta igrexa románica e a súa decoración interior (retablos e esculturas do s.XVII, pinturas góticas do s.XV, pero sobre todo fixámonos nas súas impresionantes pinturas renacentistas que nos recordaron, nalgúns aspectos, ao Xuizo Final que Miguel Anxo pintou na Capela Sixtina.

     Foi… unha experiencia distinta!

     Agradecer a Don Antonio, sacristán e guía da igrexa de Santa María de Nogueira, as explicacións que, amablemente e de forma altruísta, nos facilitou sobre esta igrexa e que nós intentamos trasladar aos nosos alumnos/as de 3º ESO.