Blogues

O pasado sábado, día 21, inaugurouse o Oulet do Libro Galego, que permanecerá aberto ata o día 29, así que alá fun ás 12 do mediodía escoitar o pregón a cargo do escritor e profesor pontevedrés Manuel Lourenzo, quen tamén está de actualidade porque hai só uns días saíu publicada a súa voluminosa novela Atl, que estou desexando comezar a ler... mais colléronme o sitio na casa e haberá que agardar quenda.

O pregón foi moi ameno, falounos dos libros esquecidos ou descoñecidos que iamos atopar naquelas mesas (mesmo podería estar o Códice Calixtino de non ser un exemplar único), do fermoso que é darlle unha segunda oportunidade a todos estes libros que a sociedade consumista na que vivimos agocha para deixar sitio a outros máis recentes, ou da nosa ledicia se atoparmos aquí algún dos nosos libros perdidos, ou emprestados e xamais devoltos...

Así que se teñen un momento libre nesta semana, pasen polo Café Moderno de Pontevedra e marcharán cargados de libros a bon prezo; se se achegan sobre as doce da mañá coincidirán con algún acto especialmente dedicado aos cativos e se o fan ás 20,15 atoparán outro dedicado ao público en xeral.

Acabo de ler esta primeira novela de Pedro Feijoo, artista polifacético -músico, ensaísta e narrador-, que quedou finalista do último premio Xerais e foi para min unha grata sorpresa.

Estamos ante unha obra voluminosa (425 páxs) pero atraente, que "engancha" desde as primeiras páxinas; os seus capítulos curtos fan aínda máis difícil afastarse dela, pois sempre queremos saber qué sucede a continuación.

Unha novela que pode gustar a un público moi dispar, pois abrangue épocas e temas moi diversos. Centrada na actualidade, trasládase tamén a diversos momentos do pasado: 1702 e o misterio do ouro dos galeóns de Rande, a guerra civil de 1936, os tempos da ditadura franquista, do nazismo alemán...

 O protagonista, Simón Varela, é contratado para realizar  unha reforma no xardín por unha rica anciá que morre de súpeto poucos días despois deixándolle en herdanza un cofre que el encontrara no interior da fonte do xardín. Na lectura do testamento coñece a filla da anciá, Mariña, con quen se verá inmerso nunha serie de aventuras e perigos derivados dunha moeda antiga de ouro que herda ela, ao mesmo tempo que intenta descifrar o significado das reas de letras que figuraban nuns folios gardados nun sobre dentro do cofre que dona Isabel lle deixara. 

Aínda que non é un autor de literatura galega sensu stricto inclúoo aquí pola súa enorme importancia no eido da cultura galega. Nacido en Ourense, residiu en Pontevedra desde os 23 anos cando tomou posesión do seu cargo de Xefe de Contabilidade. Ligado á Facenda polo seu traballo será tamén o primeiro director da Caixa de Aforros Provincial de Pontevedra e participará en diversas empresas culturais (como a Coral Polifónica, na que será introducido por Castelao) e políticas (un dos principais dirixentes do Partido Galeguista e candidato a deputado pola Fronte Popular en 1936). Foi un dos principais redactores do Estatuto de Autonomía. Detido o 20 de xullo do 36, foi condenado a morte nun  xuízo sumarísimo e fusilado na Caeira o 17 de agosto do mesmo ano. Nese lugar, ao final da ponte da Barca, onde actualmente hai unha parada de taxis, hai unha placa conmemorativa:

O 9 de marzo foi o 317º aniversario do nacemento do Padre Sarmiento. en Villafranca del Bierzo. Aos poucos meses virá para Pontevedra, onde vivirá ata ingresar na orde dos bieitos, na adolescencia.

A súa relación con Galicia e Pontevedra non se reduce a esta estancia, senón que unha parte importante da súa obra estará dedicada á nosa terra: estudos de historia natural, botánica, a lingua galega e a súa consideración social na época... Con respecto a esta, como noutros aspectos, foi un adiantado ao seu tempo pois denunciou o sensentido que supuña ensinarlles aos nenos galegos a gramática latina en castelán, lingua que tamén descoñecían, ou que curas e empregados da administración ignorasen a nosa lingua.

Entre a súa obra destacaremos as Coplas gallegas, manuscrito catalogado na Biblioteca Nacional de Madrid co título de Glosario en que se trata del origen, antigüedad, etimologías y esplendor de la lengua gallega, o que xa nos dá unha idea do seu contido.

A placa que nos lembra os seus anos en Pontevedra áchase nunha casa da pequena rúa da Palma, que desemboca na praza de Méndez Núñez.

 O venres 2 de marzo, o polifacético Aute (pintor, cantautor, poeta...) deu un ameno recital dalgúns dos seus "poemigas" -como el os chama por seren breves textos que teñen algo de poético- seleccionados do libro AnimalHada. Mestura de aforismos, greguerías, ocorrencias e xogos de palabras lembrounos o Elucidario de Gonzalo Navaza, publicado por Xerais no ano 1999 e que xa vira a luz anteriormente no desaparecido Diario de Galicia.

Presentado por Antón Sobral, membro do Ateneo, e a deputada provincial Ana Isabel Vázquez, é o primeiro do proxecto "Pontevedra, imán de palabras" no que en datas futuras intervirán Luis García Montero, Luis Alberto de Cuenca e Yolanda Castaño. Agardamos que todos teñan a altura deste, pois Aute durante unha hora recitou os poemigas acompañándoos en ocasións con comentarios e explicacións, como o que di "Por una vez, perdió el juicio el juez", do que asegurou que non estaba dedicado ao xuíz Garzón, pero que aproveitaba a ocasión para dedicarllo, e provocando constantemente o sorriso, o aplauso ou a reflexión.

Esta placa lémbranos a publicación de "A gaita gallega" (1853) de Xoán Manuel Pintos  no edificio no que se publicou a obra, situado no número 4 da rúa Isabel II.

Xoán Manuel Pintos é un dos chamados Precursores, autores con obra en galego publicada antes de Cantares gallegos. A súa obra máis coñecida, A gaita gallega (cuxo título completo é "A gaita gallega ou carta de Cristus para ir deprendendo a ler, escribir e falar ben a lengua gallega e aínda máis) é unha miscelánea onde podemos atopar textos en prosa e en verso; en galego, en castelán e en latín. O eixo principal é o diálogo entre un gaiteiro galego e un tamborileiro castelán que quere aprender o galego e a intención, facer unha louvanza e defensa de Galicia e da lingua galega. 

Mañá, 24 de febreiro, cúmprense 175 anos do nacemento de Rosalía de Castro. Non imos facer aquí unha biografía da nosa figura literaria máis universal, iniciadora do Rexurdimento da literatura galega, nin un estudo da súa obra, tan só deixar constancia da santificación e mixtificación dos que en ocasións foi obxecto coa intención de minusvalorar os aspectos máis avanzados e profundos dos seus poemas.

O monumento áchase ao outro lado do río Lérez, nun pequeno xardín ao final do Paseo do Enxeñeiro Rafael Areses, e na parte inferior, que non aparece na imaxe está gravado un fragmento do primeiro poema de Cantares Gallegos: "Cantarte hei, Galicia/ teus dulces cantares..."

Na Parda, preto do edificio dos Xulgados, figura este busto de Fermín Bouza Brei. Xuíz (exerceu en Pontevedra, ademais doutros detinos) e maxistrado, cargo do que foi expulsado, abriu despacho de avogado en Santiago de Compostela.

Pero aquí salientaremos o seu labor cultural e literario. Fundador -xunto con outros estudantes e profesores composteláns- en 1923 do Seminario de Estudos Galegos, colaborou tamén coas revistas literarias e culturais de preguerra: Nós, Cristal e podemos consideralo o creador do Neotrobadorismo, a corrente literaria vangardista máis autóctona, na que mestura os recursos e sensibilidade das cantigas medievais, sobre todo as de amigo, coas imaxes rupturistas propias das primeiras décadas do s. XX. Este tipo de poesía foi o máis cultivado naquel momento, prolongándose aínda no renacer posterior á guerra civil. Ademais de poeta foi tamén investigador, campo no que destacan os seus estudos sobre Rosalía de Castro.